An-diugh (13 Sultain), chomharraich Rùnaire a’ Chaibineit Fiona Hyslop gun robh ‘50 latha air fhàgail’ gus am biodh Bliadhna Cladaichean is Uisgeachan na h-Alba 2020 ann agus dh’ainmich i 30 tachartas a bharrachd a nì splàis mhòr tron bhliadhna.
Bho chàrnabhailean canàil gu ealain is opara co-ceangailte ris a’ chosta, fèisean feamainn agus tachartasan saidheans gu spòrsan dàna agus tursan iomraidh air a’ chosta; cuiridh a’ Bhliadhna Chuspaireil Albannach a tha ri tighinn solas air prògram fada is farsaing de thachartasan is fèisean tro 2020 air fad.
Am measg thachartasan a bhios a’ dol air seòl san Earrach 2020 (Am Màrt - An Cèitean) a fhuair taic tron 2na Cuairt de mhaoin Bliadhna nan Cladaichean is Uisgeachan, tha: Prògram leudaichte aig StAnza, Fèis Bàrdachd Eadar-nàiseanta na h-Alba, a’ taisbeanadh bhàrd le obair a tha a’ coimhead air agus a’ comharrachadh uisgeachan bho chostaichean na h-Alba dhan Artaig; Co-fharpais Bhreatannach agus Albannach an t-Surfaidh ann an Inbhir Theòrsa; Signal at Dusk - opara agus obair-ealain air a thoirt seachad le Cryptic, neach-ealain cliùiteach a tha stèidhichte ann an Glaschu; bidh Inneal Tìm Fèis nan Canàl a’ toirt sgeulachdan bho Chanàl Fhoirthe is Chluaidh beò tro ealain, ceòl agus cluich bho na Kelpies do Chuibhle na h-Eaglais Brice; tha Sea Tamagotchi mar phàirt den phrògram fad-bliadhna airson Gaillimh, Prìomh-bhaile Cultar na h-Eòrpa 2020 agus tha e na phròiseact ealain cànanach a bhios a’ sireadh agus a’ comharrachadh faclan mara agus ainmean-àite a tha ann an cunnart a dhol a chuimhne ann an sgìrean faisg air a’ mhuir, le fòcas air na h-Eileanan an Iar; agus Water for Life - sreath farsaing de thachartasan agus thaisbeanaidhean mar phàirt de dh’Fhèis Saidheans Dhùn Èideann.
Bidh cùisean a’ cur thairis ann am mìosan an t-samhraidh (an t-Ògmhios – an Lùnastal) Bidh Marine Fest a’ comharrachadh 20 bliadhna bho chaidh Ionad Eun-mara na h-Alba a stèidheachadh le raon de ghnìomhan a’ gabhail a-steach cruinneachadh chreagan, cuairtean treòraichte agus taisbeanaidhean saidheans eadar-ghnìomhach; Bidh Taigh-tasgaidh Iasgach na h-Alba agus Fèis Cala Eanstair a’ co-obrachadh airson 50mh co-latha-breith an taigh-tasgaidh airson Fèis Chala An t-Sruthair - fèis shònraichte ri taobh na tràghad; bidh prògram nas motha ann am Portsoy Ahoy! aig Fèis Bhàtaichean Traidiseanta na h-Alba, le fòcas a bharrachd air an àrainneachd mara againn; bidh Fèis an Eilein Sgitheanaich air ais le prògram sgoinneil a tha a’ cur fòcas air mar a tha cladaichean is uisgeachan na h-Alba air leth, a’ togail mothachadh air mar a dh'fheumar an dìon airson nan ginealachan ri teachd; bidh an fhèis teaghlaich ùr Making Waves ann an Siorrachd Àir a Tuath a’ comharrachadh traidiseanan beartach de dhibhearsan ri taobh na tràghad le sealladh an latha an-diugh; ann an Siorrachd Àir a Deas, bidh Culzean by the Sea aig Urras Nàiseanta na h-Alba a’ lìbhrigeadh Slighe-coiseachd Beathaichean na Mara, a tha a’ toirt cothrom do luchd-tadhail na tràighean, lòintean agus coilltean ann an Cuilean (Culzean) fhaicinn.
Le Fèis Canàl Ghlaschu bidh Cabhlach Càrnabhail a’ Chanàl, pairèid de bhàtaichean sgeadaichte le pìosan ealain mòra ann an stoidhle a’ chàrnabhail, a chomharraicheas iomadachd choimhearsnachdan ioma-chultarach Ghlaschu agus bòidhchead Canàl Fhoirthe is Chluaidh; Bidh Seachdain Bàtaichean Shealtainn 2020 nas motha agus nas fheàrr na bha e riamh roimhe le measgachadh de ghnìomhan stèidhichte air an fhearann, am biadh mara ionadail as fheàrr agus mòran chothroman a bhith a’ dol air an uisge. Bidh Steòrnabhagh air a’ Chuan a’ comharrachadh fosgladh marina ùr Steòrnabhaigh le tachartasan seòlaidh, bùithtean-obrach, rèisean, agus cèilidhean a tha a’ toirt seachad deagh shealladh de chultar Innse Gall.
Bith sreath - no sruth - de thachartasan a’ comharrachadh aibhnichean mòra na h-Alba tron t-samhradh, a’ gabhail a-steach: Your Tay, Your Adventure aig am bi prògram làn thachartasan gnìomhach le mòran chothroman a dhol a-mach air an uisge, a bhios a’ tighinn gu crìch le tachartas mòr spòrs-pleadhag aig Comann Canù na h-Alba, an Tay Descent a bhios a’ tilleadh aon uair eile. Le Dumbarton 2020 River Town tòisichidh fèis ùr de cheòl is ealainean a tha a’ comharrachadh mar a thug uisge buaidh mhòr air fàs a’ bhaile eachdraidheil seo bho staileadh gu togail longan. Air a bhrosnachadh leis a’ Chart Bhàn agus mar a thug e cumhachd do mhuilnean snàithlean eachdraidheil Phàislig, bidh Colours of the Cart, mar phàirt de Sma’Shot Day. Bidh taisbeanadh a-muigh agus taisbeanadh lèirsinneach ann le dannsa, soirceas, ceòl, fuaim agus taisbeantasan san adhar uile a’ gabhail àite mu choinneamh eas mòr Hamills agus Muileann ainmeil Anchor.
Bidh am Foghar (bhon t-Sultain air adhart) air fleod le tachartasan ùra: Fèis Taste of Orkney a bhios a’ tabhann clàr-bìdh làn de bhiadh is deoch Arcach, an dà chuid air agus far an uisge; ann an Autumn of Endurance air Loch Ken bidh sreath de thachartasan seasmhachd aig gach ìre a’ gabhail a-steach snàmh a-muigh, rèiseadh bhàtaichean dràgoin, kayak, agus triathlon; Bheir Fèis Feamainn Eilean Mhàrtainn cothrom do luchd-tadhail eòlas fhaighinn air farsaingeachd de phìosan ealain, ceòl, bùthan-obrach cruthachail agus am facal labhairteach air a bhrosnachadh le beartas na feamad ; mar phàirt de dh’Fhèis Northern Lights, bidh fèis solais is ealainean a-muigh air sgèile mhòr a’ comharrachadh Cala Inbhir Ùige agus costa Ghallaibh; agus bidh prògram ùr inntinneach Source to Sea aig Findhorn Bay Festival a’ cur cuideam air cultar, dualchas agus cruth-tìre nàdarra nan aibhnichean dealrach agus costaichean cliùiteach Mhoireibh, a tha air duaisean a bhuannachadh.
Bidh Caisteal Urchadain na chiste ulaidh de dh’ealainean is cultar Albannach agus bidh sgeulachdan na mara agus nan lochan a’ tighinn beò le Aiseag bho Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Tro cheàird, ealainean, ceòl, beòthalachd, film agus solais, bidh am prògram seo de thachartasan ùr-ghnàthach gad bhogadh ann an turas gus ionnsachadh mu chultar, dualchas agus traidiseanan na Gàidhlig.
Tha grunn thachartasan agus phròiseactan ann cuideachd a bhios a’ sruthadh thar grunn mhìosan den bhliadhna chuspaireil a’ gabhail àite ann an grunn àiteachan air feadh na dùthcha. Ann an gnìomh ùr de mhaighstireachd meacanaigeach tha Vision Mechanics ann an Dùn Èideann, air STORM a chruthachadh - pupaid a tha deich meatair a dh’àird a bhios a’ coiseachd air tìr gus sgeulachdan innse mun mhuir. Bidh i a’ nochdadh airson a’ chiad turais mar phàirt de Celtic Connections san Fhaoilleach a bharrachd air a bhith a’ nochdadh ann am farsaingeachd de thachartasan agus choimhearsnachdan tron bhliadhna. Rud eile a bhios a’ nochdadh aig Celtic Connections an tòiseach, ’s e Launch! On the Sea with Scotland’s Lifeboats, air a thaisbeanadh le Screen Argyll agus A Kind of Seeing. Bidh e air chuairt chun na Samhna. Tha an taisbeanadh film beòthail seo air a bhrosnachadh bho thasglannan an RNLI agus e a’ coimhead air na ceanglaichean domhainn againn ris a’ chosta.
Bidh Doon the Watter, bho Street Level Photoworks a’ taisbeanadh slighe dealbhadaireachd fad bliadhna a tha a’ ceangal choimhearsnachdan air a’ chosta an iar agus air a’ Ghàidhealtachd agus sna h-Eileanan; bidh an Coasts and Waters Tour aig an Travelling Gallery a’ taisbeanadh obair ùr agus seallaidhean ùra ann an àiteachan ri taobh an uisge air feadh na h-Alba; ann an Rowaround Scotland bidh co-dhiù 1,000 neach-iomraidh cladaich a’ siubhal 1000 mìle eadar clubaichean aig Comann Iomraidh Costa na h-Alba ann an turas ioma-stèidse. Bidh Nevis Water Stories, air an taisbeanadh le Nevis Ensemble, ag obair le coimhearsnachdan air a’ chladach gus ceòl orcastra ùr a chruthachadh a thèid a chluich ann an grunn àiteachan a’ gabhail a-steach tràighean, calaidhean, caistealan agus sgoiltean.
Thuirt Fiona Hyslop, Rùnaire a’ Chaibineit airson Cultar, Turasachd agus Cùisean an Taoibh a-Muigh:
“Tha bliadhna fìor mhath romhainn a’ comharrachadh iomadachd chostaichean, chanàlan, aibhnichean agus lochan na h-Alba. Tha prògram Bliadhna Cladaichean agus Uisgeachan 2020 làn chuairtean agus taisbeanaidhean; deagh thachartasan, thaisbeantasan cultarach, tachartasan agus fèisean coimhearsnachdan, a fhuair maoineachadh de chòrr is £770,000 bho Riaghaltas na h-Alba. Bidh na tachartasan seo a’ gabhail àite ann an Sealtainn, Dùn Phrìs is Gall-Ghaidhealaibh, sna h-Eileanan Siar, ann am Fìobha agus ann an cridhe nam bailtean mòra againn.
“Tha sinn cuideachd ag obair tro Riaghaltas na h-Alba gus grunn gheallaidhean anns a’ Phrògram Riaghlaidh a lìbhrigeadh tro Bhliadhna nan Cladaichean is Uisgeachan, a’ gabhail a-steach maoineachadh airson Drochaid-coise Tràigh an Ear Inbhir Losaidh, a’ toirt seachad £1,000,000 airson a bhith a’ càradh bàta-smùid Waverley, a’ cur £ 400,000 a bharrachd ris a’ phròiseact ‘Còig’ ann an Siorrachd Àir a Tuath, a’ cur air bhog Cead-siubhail ùr nan Eilean ann an 2020 agus a’ suidheachadh Alba mar phrìomh cheann-uidhe airson gnìomhan dànachd air feadh na cruinne.
“Tha Bliadhnaichean Cuspaireil na h-Alba air a bhith a’ ruith bho 2009 agus tha fios againn gu bheil iad nan dòighean dearbhte dhuinn uile airson a bhith ag obair còmhla gus cothroman a chruthachadh gus an tairgse turasachd againn a dhèanamh nas leatha agus aig an aon àm a bhith a’ brosnachadh Alba mar àite fìor mhath airson tadhal airson daoine air feadh an t-saoghail.
“Tha còrr is 60% de na tachartasan a chaidh ainmeachadh an-diugh a’ gabhail a-steach eileamaid gnìomhach ‘air an uisge’. Chan eil e gu diofar an e saor-làithean air bàta canàl a th ’ann, no seachdain a’ seòladh timcheall air na h-Eileanan an Iar, feasgar air kayak no a’ coiseachd ri taobh nan aibhnichean no lochan againn no air na tràighean, bhrosnaichinn a h-uile duine gus brath a ghabhail air na cothroman a tha cladaichean is uisgeachan brèagha na h-Alba a’ tabhann.”
Thuirt Malcolm Roughead, Àrd-oifigear VisitScotland:
“Tha na tachartasan iongantach a tha a’ faighinn maoineachadh airson Bliadhna nan Cladaichean is Uisgeachan nam fìor dheagh eisimpleirean air mar a bhios Alba a’ deàrrsadh ann an 2020. Cuidichidh na tachartasan sin le bhith a’ taisbeanadh na bliadhna agus na dùthcha air feadh na cruinne.
“Tha sinn a’ toirt cuireadh dhan t-saoghal dàibheadh a-steach do na rudan iongantach a tha rim faicinn is ionnsachadh mu na cladaichean agus na h-uisgeachan againn. Bho uirsgeulan air am brosnachadh le uisge, calaidhean eachdraidheil, aibhnichean beartach, canàlan tarraingeach agus costaichean fada air leth, chun na cuid as fheàrr de dh’uisge-beatha, fiadh-bheatha agus sunnd.
“Bithear a’ comharrachadh cliù air leth na h-Alba airson tràighean gun mhilleadh, dualchas nàdarra is cultarach beòthail agus tachartasan dànachd tro phrògram fad-bliadhna a tha làn thachartasan.”
Tha an sreath de thachartasan a chaidh ainmeachadh an-diugh a’ tighinn às dèidh sia tachartasan a chaidh ainmeachadh sa Ghiblean 2019 le taic tro phrògram Cuairt 1 airson Bliadhna nan Cladaichean is Uisgeachan. Tha iad seo a’ gabhail a-steach `Fèis Clydebuilt, Regatta Fhìobha, DolphinFest aig RSPB na h-Alba, Scotland’s Boat Show - River of Light, Ferry Tales le Tèatar Nàiseanta na h-Alba agus ‘Film Fest on the Forth’ le Fèis Film Eadar-nàiseanta Dhùn Èideann.
A bharrachd air na tachartasan le taic a chaidh ainmeachadh an-diugh, tha grunn thachartasan com-pàirteach gu bhith a’ gabhail pàirt anns a’ bhliadhna a’ gabhail a-steach Celtic Connections a bhios a’ taisbeanadh ‘Coastal Connections’- fèis iongantach aon-uair taobh a-staigh na fèise a’ comharrachadh dualchas beartach agus cultar eadar-mheasgte cladaichean is uisgeachan na h-Alba; Bidh coimisean mòr ùr aig Fèis Eadar-nàiseanta Ealain Lèirsinneach Ghlaschu ann an com-pàirteachas le Glasgow Sculpture Studios leis an neach-ealain Alberta Whittle, a tha stèidhichte ann an Glaschu, còmhla ri prògram de ghnìomhachd air agus timcheall air a’ chanàl; agus bidh am Mòd Nàiseanta Rìoghail a’ comharrachadh na bliadhna le trì tachartasan inntinneach a’ gabhail a-steach Slighe Cèilidh a’ Chosta, Cuairtean Coiseachd Gàidhlig ann an Inbhir Nis agus ‘Turas cladaich’ a’ taisbeanadh uirsgeulan, ceòl agus òrain le trì pìosan ciùil ùra a chaidh a choimiseanadh gu sònraichte.
Thèid tòrr a bharrachd tachartasan le com-pàirtichean a tha a’ comharrachadh cuspair na bliadhna a chur ris a’ phrògram anns na mìosan a tha romhainn.
Tòisichidh Bliadhna Cladaichean is Uisgeachan na h-Alba 2020 air 1 Faoilleach 2020 agus thig e gu crìch air 31 Dùbhlachd 2020. Gheibhear barrachd fiosrachaidh aig visitscotland.com/ycw2020
Gabh pàirt anns a’ chòmhradh leis an taga #YCW2020
Briog an seo gus blasad fhaighinn air Bliadhna Cladaichean is Uisgeachan na h-Alba 2020 (bhidio 1.52 mionaid).
Tha Bliadhna Cladaichean is Uisgeachan na h-Alba 2020 a’ cruthachadh tonn de thoileachas le tachartasan comharrachaidh a bharrachd air am foillseachadh